Central

Μέσα στο περιβάλλον των λιμνών, της άγριας ζωής, των μονοπατιών και των δραστηριοτήτων, η διασυνοριακή περιοχή είναι γεμάτη προκλήσεις για τους τουρίστες. Επιλογές που ποικίλουν, από υψηλής έντασης πεζοπορία και διαδρομές με 4x4 έως στοχαστική απομόνωση και ηρεμία, οι ταξιδιώτες είναι σε κάθε περίπτωση μέτοχοι της ενέργειας που αποπνέει η φύση μέσα από αυτή τη ‘βουτιά’ στην άγρια ζωή. Η ανάπτυξη του τουρισμού σε αρμονία με την φύση είναι ένας γνωστός ‘αγώνας’ των ευαισθητοποιημένων κοινωνιών, τον οποίο με καλή δικτύωση, συνεργασία και τεχνογνωσία οι άνθρωποι της Πρέσπας μπορούν να διαχειριστούν σωστά δημιουργώντας μια οργανωμένη και βιώσιμη τουριστική βιομηχανία. Ένα πρωταρχικό έργο στην προετοιμασία ενός σχεδίου δράσης για τον τουρισμό είναι ο προσδιορισμός των ευαίσθητων περιοχών, που ενδέχεται να απειληθούν από την τουριστική δραστηριότητα. Το σχέδιο δράσης θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να συμπεριλαμβάνει παράγοντες όπως η κατανάλωση νερού, η αλιευτική πίεση, η διαχείριση των αποβλήτων και η διατάραξη των οικοτόπων από τουρίστες. Ομοίως, η καταγραφή των τουριστικών αξιοθέατων και τάσεων είναι απαραίτητη, όπως έχει ήδη καταδείξει η έρευνα. Σχέδια δράσης, τα οποία είτε μειώνουν, είτε προστατεύουν από τις απειλητικές επιπτώσεις του τουρισμού και εμπλουτίζουν τα τουριστικά προϊόντα της περιοχής, θα πρέπει να προκύψουν σε επόμενο επίπεδο. Αυτά τα βήματα θα πρέπει να πραγματοποιηθούν εξολοκλήρου με υψηλό βαθμό συμμετοχής των ενδιαφερομένων.

ΔΗΜΟΣ ΠΡΕΣΠΩΝ

Παρατήρηση πτηνών

Πάνω από 260 είδη πτηνών έχουν παρατηρηθεί στο λεκανοπέδιο της Πρέσπας. Αρκετοί διεθνείς οργανισμοί αναγνωρίζουν και στηρίζουν την προστασία της περιοχής ως σημείο υψηλής συγκέντρωσης ορνιθοπανίδας και κρίσιμο έδαφος για την αναπαραγωγή κάποιων από τα σπανιότερα είδη πτηνών. Στην Πρέσπα ενοικιάζονται κιάλια μαζί με ένα μικρό οδηγό για την τοπική ορνιθοπανίδα. Ακριβώς επειδή συνιστά έναν ζωτικό τόπο για την διαβίωση μεγάλου αριθμού πτηνών, οι τουρίστες πρέπει να είναι ενημερωμένοι για τον ορθό τρόπο προσέγγισης και παρατήρησης των πτηνών. Για να αποφευχθεί η διατάραξη του περιβάλλοντος των πτηνών, η ηχορρύπανση θα πρέπει να μένει στα κατώτερα δυνατά επίπεδα και οι επισκέπτες και οι κάτοικοι να κινούνται στις καθορισμένες περιοχές, αποφεύγοντας την άμεση επαφή με τα πτηνά. Πέραν αυτών των απλών κατευθυντήριων γραμμών, οι τουρίστες έχουν πλήθος επιλογών όσον αφορά σε τοποθεσίες παρατήρησης των πτηνών. Ο Άγιος Αχίλλειος, η Κούλα, το Ρότι και ο λόφος Καλέ (ανάμεσα στα χωριά Καρυές και Λευκώνας στην ανατολική όχθη της μικρής Πρέσπας), είναι οι ιδανικότερες τοποθεσίες για παρατήρηση του πιο φημισμένου είδους της περιοχής, των πελεκάνων.

Η άνοιξη αποτελεί εποχή συγκέντρωσης των πελεκάνων στην Πρέσπα. Κάποια εντυπωσιακά στοιχεία τους περιλαμβάνουν το πέταγμα με σπειροειδή ανοδική κίνηση σε σειρές όταν πιάσουν θερμό ρεύμα αέρα και η κάθοδός τους όταν φθάσουν τα 2.000 μ (στο ύψος της κορυφογραμμής του Βαρνούντα). Επίσης, οι πελεκάνοι κυνηγούν μαζί με τους κορμοράνους. Ενόσω οι επιδέξιοι ‘ψαράδες’ βουτούν και λογχίζουν τη λεία τους, οι πελεκάνοι παραμονεύουν και πιάνουν με τα μεγάλα ράμφη τους τα ψάρια που ανεβαίνουν στην επιφάνεια για να ξεφύγουν.

Σχεδόν όλα τα είδη πάπιας, που εντοπίζονται στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων και των σπάνιων ειδών, συνηθίζουν να επισκέπτονται την Πρέσπα κατά πλειοψηφία τον χειμώνα. Ζουν σε παρόμοιες περιοχές υγροτόπων με αυτές των πελεκάνων. Από την τοποθεσία της Μικρολίμνης, μπορούν να παρατηρηθούν εφτά είδη Ερωδιών την άνοιξη. Στα δάση απαντώνται συχνότερα δασικά είδη πτηνών. Όλη η νότια όχθη του ποταμού του Αγίου Γερμανού είναι προτεινόμενη ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας για τα πτηνά. Παράλληλα, διάφορα αρπακτικά διατρέχουν στον ουρανό όλο το χρόνο σε αναζήτηση της λείας τους.

Ανακαλύψτε τη Χλωρίδα

Η χλωρίδα των Πρεσπών περιλαμβάνει το μοναδικό ενδημικό λουλούδι Centaurea prespana (Κενταύρια της Πρέσπας) και το φυλλοβόλο δέντρο Σημύδα (Betula pendula), το οποίο βρίσκεται σε λίγες μόνο περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, ενώ είναι χαρακτηριστικό δέντρο στις πιο δροσερές περιοχές της βόρειας Ευρώπης. Επίσης, υπάρχουν αιωνόβια δέντρα (κάποια πάνω από 400 ετών) σε μεγάλο υψόμετρο, όπως η Άρκευθος η δυσοσμότατη (Κέδροι ή Άρκευθοι), τα οποία προστατεύονται από την εθνική νομοθεσία ως Βιογενετικά Αποθέματα, στο υψηλότερο σημείο του δρόμου Κούλα-Ψαράδες. Οι δενδρικές μορφές των Juniperus foetidissima (Άρκευθος η δυσοσμότατη) και Juniperus excelsa (Άρκευθος η υψηλή) είναι σπάνιες στην Ευρώπη και συνήθως απαντώνται σε θαμνώδεις ή ημιθαμνώδεις σχηματισμούς. Για αυτό το λόγο, το 1974, το Δάσος Κέδρων συμπεριλήφθηκε στον Πυρήνα του Πάρκου του Εθνικού Δρυμού Πρεσπών. Παρόμοιες συστάδες αιωνόβιων κέδρων υπάρχουν στο λόφο του Αγίου Αθανασίου στο Βροντερό και στα νότια του χωριού Αγκαθωτό. Οι λάτρεις της φύσης θα βρουν δυσκολία στον εντοπισμό διαφορών μεταξύ των δύο ειδών, αλλά κατόπιν προσεκτικής παρατήρησης θα διακρίνουν ότι το ξύλο του ενός έχει έντονο κι ευχάριστο άρωμα, ενώ του άλλου είναι άοσμο με κόκκινο και καφέ χρώμα στην καρδιά του ξύλου.

Οι κλιματικές συνθήκες στην περιοχή της Πρέσπας ευνοούν την ύπαρξη σπάνιων υδρόβιων φυτών, όπως νούφαρα, καστανιές νερού, νάρκισσους και κρίνο του βάλτου/ άγρια ορχιδέα από τις ρίζες του οποίου παράγεται το σαλέπι. Ταυτόχρονα, η Πρέσπα είναι το μόνο μέρος στην Ελλάδα (και το δεύτερο στα Βαλκάνια), όπου αναπτύσσεται το παράσιτο Phelypaea boissieri.

Πεζοπορικές διαδρομές στην Πρέσπα

Η ελκυστικότητα και η μοναδικότητα της φυσικής ομορφιάς στην Πρέσπα έχει ενθαρρύνει τη χρήση πεζοπορικών διαδρομών στην περιοχή. Η Εταιρία Προστασίας Πρεσπών προωθεί τις πεζοπορικές διαδρομές και έχει συμπεριλάβει στις δραστηριότητες της την προσέγγιση του ανθρώπου και της φύσης μέσω του Προγράμματος Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης – «Στο διάβα των μυστικών της φύσης και του ανθρώπου». Ορισμένα από τα μονοπάτια που περιγράφονται από την ΕΠΠ σκιαγραφούνται παρακάτω.

Μονοπάτι Μικρολίμνη - Κρανιά

Ο παλιός εμπορικός δρόμος, που κατά τη διάρκεια του 19ου αι. συνέδεε την Μπίτολα (Μοναστήρι) με την Κορυτσά, είναι ένα πανέμορφο άνευ σήμανσης, αλλά βατό μονοπάτι. Ξεκινά από την νοτιοανατολική ακτή της Μικρής Πρέσπας στο χωριό Μικρολίμνη και καταλήγει στο εγκαταλελειμμένο χωριό Κρανιά (ή Κρανιές). Το ταξίδι διαρκεί περίπου 4 ώρες με στάσεις, μία εκ των οποίων μπορεί να γίνει σε μια μικρή κοιλάδα με πολλές φωλιές πουλιών.

Διαδρομή Άγιος Γερμανός- Δέλτα Ποταμού - Κούλα

Προς τα βορειοανατολικά, η διαδρομή «Οι μελωδίες των μελισσοφάγων και το φτερούγισμα των περιηγητών» ξεκινά από τον Άγιο Γερμανό. Η διαδρομή εξοικειώνει τους πεζοπόρους με την ιστορία και τις παραδόσεις του τόπου. Συνεχίζει μέχρι τις εκβολές του ποταμού, που διασχίζει το χωριό, δίπλα στον οποίο υπάρχει ένας αξιοθαύμαστος νερόμυλος και μια αποικία μελισσοφάγων. Το τοπίο συνοδεύεται από τους ήχους των αηδονιών με πελεκάνους, κορμοράνους και ερωδιούς να αναπαύονται στα ρηχά νερά. Περπατώντας κατά μήκος του παραλίμνιου δάσους σημύδας, οι επισκέπτες φθάνουν στην Κούλα (το σημείο συναντήσεως των δύο λιμνών) με το νέο εκσυγχρονισμένο υδατοφράχτη που εγκαινιάστηκε στις 14 Μαΐου, 2005.

Μονοπάτι Πύλη - Δασερή

Ένα συναρπαστικό πεζοπορικό μονοπάτι ξεκινά από το χωριό Πύλη προς τα ανατολικά της Μικρής Πρέσπας και καταλήγει στο εγκαταλελειμμένο χωριό Δασερή στην όχθη της Μικρής Πρέσπας. Οι πεζοπόροι σύντομα συναντούν τα ερείπια του παλιού οικισμού της Πύλης και τη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Νικολάου(13ος αι.). Πέρα από τη μαγευτική ομορφιά της διαδρομής, στο κλείσιμο της, οι επισκέπτες μπορούν να απολαύσουν την πανοραμική θέα και των δύο νησιών. Καιρού επιτρέποντος, οι περιπατητές δύνανται της θέασης όλων των χωριών από τη Μικρολίμνη έως τον Άγιο Γερμανό. Το μονοπάτι αρχικά περνά μέσα από τις καλλιέργειες φασολιών εκτεινόμενο κατά μήκος του λόφου κοντά στην ακτή της λίμνης. Ο περίπατος διαρκεί περίπου μια ώρα. Στη Δασερή υπάρχουν τέσσερα κατεστραμμένα κτίρια, ένα εκ των οποίων ήταν το σχολείο του χωριού . Η ΕΠΠ ονόμασε αυτό το μονοπάτι «Οι πηγές της νεράιδας του νερού, το δάσος βελανιδιάς, τα πυξάρια και η Δασερή» βασιζόμενη στην «πηγή της νεράιδας του νερού», αφορμή για την έμπνευση θρύλων κι άλλων ιστοριών της περιοχής. Οι ιτιές τριγύρω φιλοξενούν ακόμη περισσότερες ιαματικές πηγές.

Μονοπάτι Ψαράδες - Ρότι

Ενδιαφέρουσα πρόταση αποτελεί το μονοπάτι που ξεκινά από το χωριό Ψαράδες και καταλήγει στο Ακρωτήρι Ρότι. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού η θέα στους Ψαράδες είναι αξέχαστη, ενώ οι κορμοράνοι και το δάσος κέδρων ολοκληρώνουν αυτή τη συναρπαστική φυσική σύνθεση. Η διαδρομή καταλήγει στο Ακρωτήρι Ρότι σε απόσταση 3 μιλιών από το τριεθνές. Το μονοπάτι ξεχωρίζει με κόκκινα σημάδια. Η διάρκεια του περιπάτου υπολογίζεται περίπου στη 1 ώρα και 30 λεπτά. Η ΕΠΠ ονόμασε τη διαδρομή «Το Τρι-εθνικό τμήμα της λίμνης» με τις διαφορετικές επιλογές σημειωμένες στο σημείο εκκίνησης της πεζοπορίας (το ρέμα της Κούλας, ένα υδρόβιο οικοσύστημα) . Μια παραλλαγή της διαδρομής περιλαμβάνει και το παραλίμνιο Ερημητήριο της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (13ος αι. μ.Χ.) στην ακτή της Μεγάλης Πρέσπας.

Κυκλικό μονοπάτι Λαιμός - Πρόδαινα - Λαιμός

Μια εναλλακτική για εύκολη πεζοπορία είναι αυτή η κυκλική διαδρομή κοντά στις όχθες της Μικρής Πρέσπας. Πρόκειται για ένα μονοπάτι άνευ σήμανσης, στο οποίο η διάρκεια της διαδρομής εκτιμάται πως είναι τρεις ώρες.

Διαδρομή Άγιος Αχίλλειος - Λόφος Κρίνα - Άγιος Αχίλλειος

Η περιήγηση στο νησί του Αγίου Αχιλλείου γίνεται εύκολα και διασκεδαστικά μέσω ενός πανέμορφου μονοπατιού, η διάβαση του οποίου χρειάζεται περίπου 4 ώρες συμπεριλαμβανομένων των διαλειμμάτων . Η διαδρομή ξεκινά με ανάβαση στο λόφο Κρίνα, όπου οι περιπατητές μπορούν να παρατηρήσουν τις αποικίες των πελεκάνων κι άλλα υδρόβια πτηνά με τηλεσκόπιο και στη συνέχεια πλησιάζει την πλωτή εξέδρα 800 μέτρων, που οδηγεί στο νησί της λίμνης, Άγιο Αχίλλειο. Η γέφυρα είναι στολισμένη με καλάμια στη δεξιά κι αριστερή πλευρά, ενώ πουλιά κι άλλα προστατευόμενα είδη εμφανίζονται κατά τη διέλευση της. Υπάρχει η δυνατότητα σύντομων στάσεων στις περιοχές κοντά στη λίμνη, καθώς και σε σημεία με θέα που κόβει την ανάσα. Η ΕΠΠ ονόμασε τη διαδρομή «Οι ψίθυροι της ιστορίας, Υδρόβια πτηνά και Υγρά λιβάδια».

Ορειβατικά Μονοπάτια

Βίγλα - Άγιος Γερμανός: Διασχίζοντας το μονοπάτι Ε6

Η ορεινή διαδρομή Βίγλα- Άγιος Γερμανός καλύπτει μια απόσταση 16 χλμ και η διάβαση της διαρκεί περίπου 6 ώρες. Η εκτιμώμενη υψομετρική μεταβολή είναι 650 πόδια με το χαμηλότερο σημείο στα 1.000μ και το υψηλότερο στα 2.156μ. Ξεκινά από τη Βίγλα Πισοδερίου με βορειοδυτική κατεύθυνση προς το όρος Βαρνούντας και το καταφύγιο στην τοποθεσία Κοσάγια. Η διαδρομή περνά μέσα από το δασικό δρόμο και κατόπιν 2 ωρών πεζοπορίας καταλήγει στο καταφύγιο. Συνεχίζεται στο μονοπάτι E6 στη βάση της Κιβανίτσας προς την κορυφή Καλό Νερό, που αποτελεί το υψηλότερο σημείο της διαδρομής (2.156μ). Στη συνέχεια, στην ίδια κατεύθυνση, περνώντας από το μπαλκόνι του βουνού (ενός τόπου ιδιαίτερου κάλλους με θέα τις λίμνες) η διαδρομή τερματίζει κατηφορικά στο χωριό Άγιος Γερμανός. Η βλάστηση, που απαντάται κατά τη διαδρομή, είναι κυρίως αλπική- βλάστηση, που παρατηρείται σε υψόμετρο άνω των 1.600μ, όπου σταματά η εξάπλωση δέντρων και δασών κι αρχίζουν να κυριαρχούν λιβάδια, βραχώδεις σχηματισμοί και χαμηλή βλάστηση. Οι περιπατητές θα συναντήσουν τρεις πηγές πόσιμου νερού καθ’ οδόν. Ο βαθμός δυσκολίας είναι μέτρια προς αυξημένη και το μονοπάτι φέρει σήμανση.

Ορεινή πεζοπορία στον Βόρα (Ρουμάνικο σχολείο - Προφήτης Ηλίας)

Το επόμενο ορεινό μονοπάτι ξεκινά από το Ρουμάνικο σχολείο που βρίσκεται κοντά στο χωριό Σκοπός. Καλύπτει 12 χλμ και η διάρκεια διέλευσης του υπολογίζεται στις 7 ώρες. Η υψομετρική διαφορά είναι 1.377μ με το χαμηλότερο σημείο στα 1.147μ και το υψηλότερο στα 2.524μ. Με βορειοανατολική κατεύθυνση στραμμένη προς την κορυφή, η διαδρομή φτάνει σε ένα εγκαταλελειμμένο στρατιωτικό φυλάκιο μέσα σε τρεις ώρες σε υψόμετρο 2.157 μ. Μετά από μια ώρα περπάτημα, η πρώτη φάση της διαδρομής ολοκληρώνεται στην κορυφή του όρους Βόρας, όπου βρίσκεται το μαυσωλείο της μάχης του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Η δεύτερη φάση της διαδρομής περιλαμβάνει την επιστροφή από το ίδιο μονοπάτι προς το Ρουμάνικο σχολείο με πορεία τριών ωρών. Αλπικά λιβάδια κυριαρχούν στο τοπίο και τη βλάστηση. Κατά τη διάρκεια της διαδρομής απαντάται μία πηγή πόσιμου νερού. Η διαδρομή χαρακτηρίζεται ως δύσκολη και χωρίς σήμανση.

Περιήγηση της Μικρής Πρέσπας (τοπικό μονοπάτι)

Η περιήγηση της Μικρής Πρέσπας διαρκεί 6 ώρες και εκτείνεται σε 18 χιλιόμετρα. Το χαμηλότερο σημείο είναι στα 850μ και το υψηλότερο σημείο είναι στα 1332μ. Σημείο εκκίνησης είναι ο ασφαλτόδρομος που ξεκινά από το χωριό Πύλη προς το Βροντερό. Στα 500μ αριστερά βρίσκεται η αρχή ενός μονοπατιού μέσα στο δάσος οξιάς. Έπειτα η διαδρομή συνεχίζει προσεγγίζοντας το εγκαταλελειμμένο χωριό Πυξός μετά από μία ώρα. Κατόπιν περπατήματος στα λιβάδια και στην άσφαλτο, οι πεζοπόροι πλησιάζουν το Βροντερό και σε μισή ώρα από εκεί φτάνουν στο χωριό Αγκαθωτό. Στρίβοντας αριστερά κι ακολουθώντας το παραλίμνιο μονοπάτι ο δρόμος οδηγεί στα λιβάδια. Επόμενος προορισμός είναι το χωριό Δασερή (τρεις ώρες) και κατόπιν πορείας μιας ώρας οι πεζοπόροι επιστρέφουν στο χωριό Πύλη από όπου ξεκίνησαν την περιήγηση. Κατά μήκος της διαδρομής φύονται δρυς και κέδροι, που της προσθέτουν μια δροσερή αύρα, καθώς επίσης υπάρχει μία πηγή πόσιμου νερού. Η δυσκολία της διαδρομής είναι μέτρια και η σήμανση περιστασιακή.

Βίγλα - Μελάς (τοπικό μονοπάτι)

Το τοπικό μονοπάτι καλύπτει μια έκταση 13χλμ και η πορεία σε αυτό διαρκεί 4μιση ώρες. Η υψομετρική διαφορά είναι στα -750 m, με το χαμηλότερο σημείο στα 900μ και το υψηλότερο στα 1.918μ. Η διαδρομή ξεκινά από τη Βίγλα Πισοδερίου με κατεύθυνση προς το Λάκκο από τον δασικό δρόμο και διαρκεί μισή ώρα. Αφότου διασχίσουν το ποτάμι, οι πεζοπόροι στρίβουν δεξιά, κάτω από την κορυφή Γκολίνα και προς την κορυφή Φαλακρό (υψόμετρο 1.918μ). Στην κορυφή υπάρχει ένα στρατιωτικό νεκροταφείο σε απόσταση δύο ωρών. Συνεχίζοντας τη διαδρομή οι περιπατητές πλησιάζουν το χωριό Μελάς, όπου υπάρχει ένα καταφύγιο και το σπίτι στο οποίο σκοτώθηκε ο Παύλος Μελάς . Πυκνά δάση χαρακτηρίζουν τη διαδρομή, ενώ κατά το διάβα της απαντώνται δύο πηγές πόσιμου νερού. Πρόκειται για εύκολη διαδρομή άνευ σήμανσης.

Αυτά τα πεζοπορικά κι ορειβατικά μονοπάτια ξεναγούν τους επισκέπτες μέσα σε πολλά στρέμματα δασικής γης, συμπεριλαμβανομένων των εξαίσιων κι αρχαίων δασών κέδρων. Οι τουρίστες ευκαιρούν να απολαύσουν τη συναρπαστική θέα ενός υγροτόπου, που ξεχειλίζει από ξεχωριστά είδη πτηνών. Κάθε περίπατος προσφέρει μια μοναδική περιπέτεια στη φύση, διάστικτη από ενδείξεις ανθρώπινης αποίκισης. Παρέχοντας στους πεζοπόρους έναν οδηγό αυτοβοήθειας με πληροφορίες για το περιβάλλον και τα ερειπωμένα μέρη, η εμπειρία τους γίνεται ζωτική τόσο για να καταστεί η περιοχή πιο προσιτή και δημοφιλής για τους τουρίστες, όσο και για τη διασφάλιση αποφυγής των βλαβερών προς το περιβάλλον δραστηριοτήτων.

Μερικά από τα συγκεκριμένα και μοναδικά σημεία ενδιαφέροντος παρατίθενται παρακάτω.

Φυσικά σημεία ενδιαφέροντος

Το πέτρινο μανιτάρι

Μόλις 10 λεπτά έξω από τον Άγιο Γερμανό στον παράλληλο με τον ποταμό δρόμο, στη δεξιά πλευρά αυτές οι δύο πέτρες σχηματίζουν τη μορφή ενός μανιταριού. Βρίσκονται στο μονοπάτι που πηγαίνει γύρω από το χωριό, το οποίο οδηγεί σε ένα σημείο με πανοραμική θέα του χωριού.

Το δέντρο στο βράχο

Στο δρόμο προς Δασερή, οι επισκέπτες θα βρουν αυτό το θέαμα αριστερά στο πρώτο τμήμα του μονοπατιού, που ξεκινά από την Πύλη και πριν φτάσουν στον πύργο παρατήρησης πτηνών. Πρόκειται για ένα αναρριχητικό φυτό, το οποίο φύεται πίσω από τα βράχια και μοιάζει με απολιθωμένο κορμό.

Το οριζόντιο δέντρο

Στα μισά της διαδρομής ανάμεσα σε Λαιμό κι Άγιο Γερμανό το μονοπάτι διασχίζει πρόποδες στο βόρειο τμήμα του ρέματος. Αυτό το δέντρο αναπτύχθηκε εντελώς οριζόντια στην πλαγιά του λόφου, πολύ κοντά στο μονοπάτι. Ο κορμός του είναι οριζόντιος και τα κλαδιά του εντελώς κάθετα.

Σπήλαια Βροντερού

Η περιοχή της Φλώρινας έχει μια ξεχωριστή «συλλογή» σπηλαίων. Υπάρχει ένα σύμπλεγμα σπηλαίων κοντά στο χωριό Βροντερό (ανατολικά της Μικρής Πρέσπας), το οποίο, κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, χρησιμοποιήθηκε ως έδρα και νοσοκομείο του Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδας. Πιο γνωστή είναι η σπηλιά «Κόκκαλη». Υπάρχει επίσης η σπηλιά Ζαχαριάδη στην περιοχή των Πρεσπών, το σπήλαιο στο Μάλι Μάδι και η σπηλιά του Δράκου.

Ποδηλατικές διαδρομές

Εκτός από τις πεζοπορικές κι ορειβατικές διαδρομές στην Περιφερειακή Ενότητα της Φλώρινας και ειδικά στο Δήμο Πρεσπών, τα ποδηλατικά μονοπάτια είναι ένα εξίσου σημαντικό τμήμα του βιοτουριστικού μοντέλου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, το Πνεύμα της Ανακάλυψης, μια εταιρεία που βρίσκεται στον Άγιο Γερμανό, πρότεινε και υλοποίησε 8 ποδηλατικές διαδρομές στοχεύοντας σε επισκέπτες, που επιθυμούν να εξερευνήσουν και να βιώσουν μια αξέχαστη εμπειρία στην περιοχή. Αυτή η αξιοσημείωτη προσπάθεια επιδιώκει την αξιοποίηση του πλούσιου τοπικού πολιτιστικού και φυσικού περιβάλλοντος, ενοικιάζοντας εξοπλισμό για αθλητισμό κι αναψυχή και οργανώνοντας ψυχαγωγικές/αθλητικές δραστηριότητες και εκδηλώσεις. Η στενή συνεργασία με τους κατοίκους και τους επιχειρηματίες της περιοχής γίνεται παράλληλα με τις προσπάθειες για την προστασία του φυσικού και του πολιτιστικού περιβάλλοντος.

Πίνακας με τις ποδηλατικές διαδρομές στην Πρέσπα              

Μαζί με τους ποδηλατοδρόμους προσφέρονται διάφορα προγράμματα, καθένα εκ των οποίων επικεντρώνεται σε ένα συγκεκριμένο θέμα. Οι στόχοι του κάθε προγράμματος και δραστηριότητας έχουν ορισθεί έτσι, ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες όλων των συμμετεχόντων.

Μεταξύ των υπαίθριων αθλητικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, προσφέρεται το «Παιχνίδι Προσανατολισμού με Ποδήλατο», σχεδιασμένο για παιδιά άνω των 12 ετών, αλλά και για ενηλίκους. Σκοπός της δραστηριότητας είναι να δοκιμαστούν οι ικανότητες προσανατολισμού των συμμετεχόντων στο φυσικό περιβάλλον. Η πρόκληση για τους συμμετέχοντες είναι να διατηρήσουν ένα σταθερό ρυθμό καθ’ όλη τη διαδρομή. Οι προμήθειες που δίνονται είναι μια πυξίδα μαζί με ένα χάρτης με τα -σημειωμένα- μέρη, που πρέπει να επισκεφτούν οι ποδηλάτες. Απαραίτητη προϋπόθεση για τους ποδηλάτες είναι να περάσουν το συντομότερο δυνατόν από όλα τα σημειωμένα μέρη.

Πεζοπορία στα βουνά με χιονορακέτες

Το περπάτημα με χιονορακέτες είναι ένας εναλλακτικός τρόπος προσέγγισης ενός χιονισμένου τοπίου, χωρίς να απαιτούνται ειδικά προσόντα ή άριστη φυσική κατάσταση. Κατά τη διάρκεια της διαδρομής, οι συμμετέχοντες έχουν την ευκαιρία να παρατηρήσουν ίχνη ζώων, να ακούσουν θρύλους και ιστορίες και να απολαύσουν ζεστό βουνίσιο τσάι.

Το χιονοδρομικό κέντρο Βίγλας στη Φλώρινα προσφέρει προγράμματα πεζοπορίας με χιονορακέτες για παιδιά κι ενηλίκους, που ολοκληρώνονται σε 3 ώρες. Κατά τη διάρκειά τους, οι πεζοπόροι μπορούν να δουν στο χιόνι ίχνη από λαγούς, αλεπούδες, πουλιά και άλλα ζώα. Μια βόλτα στο χιονισμένο δάσος με χιονορακέτες είναι κάτι πρωτόγνωρο για την περιοχή, αν και κάτι συχνό στο εξωτερικό. Είναι μια ασφαλής δραστηριότητα, χωρίς την πιθανότητα βύθισης στο χιόνι, ενώ δεν απαιτεί καμία γνώση και προηγούμενη εμπειρία.

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΟΡΥΤΣΑΣ

Παρατήρηση Χλωρίδας

Οι λίμνες Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα μπορούν να υποστηρίξουν ποικιλία δραστηριοτήτων, από τουρισμό περιπέτειας και αθλημάτων, μονοπάτια πεζοπορίας, ορειβασίας και ποδηλασίας έως (ελεγχόμενη) κατασκήνωση, παρατήρηση και εμπειρία της φύσης, ξεναγήσεις στα αξιοθέατα και μνημεία της φύσης, συνδυασμό πολιτιστικών και φυσικών εμπειριών, παρατήρηση πανίδας και ορνιθοπανίδας, καθώς και γεω-τουριστικές δραστηριότητες.

Bιοτουριστικές Διαδρομές

Ένας καλός τρόπος για να βιώσει ο επισκέπτης το μεγαλείο της φυσικής κληρονομιάς στα τοπία της Μεγάλης Πρέσπας, αποτελούν οι διαδρομές στα παρακείμενα χωριά όπου τα φυσικά χαρακτηριστικά και οι ανθρώπινοι οικισμοί αλληλεπιδρούν σε καθημερινή βάση. Οι περισσότερες ευκαιρίες φυσιολατρικού τουρισμού βρίσκονται στην καρδιά αυτών των χωριών.

Liqenas - Zaroshke - Ελληνικά Σύνορα

Ανάμεσα στα χωριά Liqenas και Zaroshke η στρωτή ακτή προσφέρει τη δυνατότητα κολύμβησης σε ήπιες καιρικές συνθήκες, ενώ μια βόλτα στα χωριά μπορεί να φέρει τους επισκέπτες σε επαφή με τις τοπικές αλιευτικές παραδόσεις και τη γαστρονομία (ψάρι Krapa). Ο μικρός κόλπος στο Zaroshke (Μικρή Πρέσπα) αποτελεί τόπο αναπαραγωγής αργυροπελεκάνων. Οδηγώντας πέρα των συνόρων περνώντας τοBilisht και προς τη Φλώρινα, ένας στενός ασφαλτόδρομος με φράγμα ανάμεσα στη Μικρή και τη Μεγάλη Πρέσπα παρέχει την ευκαιρία για μια εξαιρετική Βιοτουριστική εμπειρία παρατήρησης πτηνών σε ένα κρυφό σημείο.

Κορυτσά - Μοσχόπολη - Shipcka

Η Μοσχόπολη είναι γεμάτη από εκκλησίες και μοναστήρια του 17ου αι. με καλά διατηρημένες τοιχογραφίες κρυμμένες πίσω από καμουφλαρισμένους απλούς τοίχους. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της ανακαινισμένης εκκλησίας στο χωριό Shipcka, ένας μικρός ναός ψηλά στα βουνά, προσβάσιμος μόνο μέσω μιας ορεινής διαδρομής- πρόκλησης για τους πεζοπόρους. Ο πλούτος της αρχιτεκτονικής και της εσωτερικής διακόσμησης αποζημιώνει τον κόπο των πεζοπόρων.

Shipcka - Υδάτινα Αποθέματα Vithkuq

Οι πεζοπορικές διαδρομές μεγάλου μήκους, εντός του φυσικού τοπίου του Vithkuq, περιλαμβάνουν επισκέψεις σε εκκλησίες, πανοράματα και τόπους ανάπαυσης. Υπάρχουν δύο τεχνητά υδάτνα αποθέματα στην περιοχή κοντά στα χωριά Gjançi και Rehova. Σε γενικές γραμμές, οι τεχνητές αυτές ‘λίμνες’ χαρακτηρίζονται από καθαρά νερά με φτωχή προς μέτρια θρεπτική αξία.[1]

Μνημεία της Φύσης: Γεωτουρισμός

Στην περιφέρεια της Κορυτσάς μια ευρεία ποικιλία Μνημείων της Φύσης προσελκύουν τουρίστες που αναζητούν φυσικές βιωματικές εμπειρίες και προωθούν τη φυσική ομορφιά της περιοχής. Ο Γεωτουρισμός είναι μια μορφή πολιτιστικού-περιβαλλοντικού τουρισμού σε περιοχές που χαρακτηρίζονται από σημαντικά γεωλογικά μνημεία, ο οποίος προωθείται για να προσελκύσει επισκέπτες με συγκεκριμένα ενδιαφέροντα και να επεκτείνει τη φυσική ομορφιά της χώρας εκτός συνόρων. Ο Γεωτουρισμός βασίζεται στη χαρά της ανακάλυψης και της αυθεντικότητας διαμέσου της επαφής με τη φυσική κληρονομιά.

Τα Γεω-μνημεία είναι μορφώματα γεωλογικών και πολιτιστικών ιστορικών στοιχείων. Ηφαίστεια, σπήλαια, φαράγγια, απολιθωμένες περιοχές, εκτενή γεωλογικά ρήγματα, αρχαία μεταλλεία, γεωλογικοί σχηματισμοί και τοπία λαξευμένα από φυσικές δυνάμεις είναι εξίσου μάρτυρες και μνημεία μιας αέναης διαδικασίας που συνεχίζεται ανά τους γεωλογικούς αιώνες. Η επιστημονική και αισθητική αξία τους θα δημιουργήσει δυνητικές τουριστικές ροές.

Η περιφέρεια Κορυτσάς αριθμεί μια σειρά γεωλογικών μνημείων, τα οποία χρήζουν τεκμηρίωσης, διαχείρισης και κατάλληλης προώθησης, ώστε να παραχθούν σημαντικά αποτελέσματα στα πλαίσια του Βιοτουρισμού. Ένας περιεκτικός κατάλογος με τα αξιόλογα μνημεία της Κορυτσάς και την περιγραφή τους είναι αναγκαίος προκειμένου να υπάρξει πρόοδος στο ζήτημα της προβολής και προώθησης της περιοχής.

Ο βράχος Capi - Gurj i Cjapit

Το Εθνικό Πάρκο Drenova ενσωματώνει έναν συμπαγή όγκο από ψαμμίτη, μήκους 25μ, πλάτους και ύψους 10μ και μορφή καμήλας ο οποίος έχει σχηματιστεί από τη διάβρωση και τον άνεμο. Πρόκειται για ένα σπάνιο γεω-μνημείο της φύσης. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1.573μ, σε ένα κροκαλοπαγή βράχο ύψους 30-50μ με τη μία πλευρά εξαιρετικά απόκρημνη. Έχει πολύ ενδιαφέρον σχήμα, απόδειξη του έργου φυσικών παραγόντων. Η περιοχή περιλαμβάνει επίσης συστάδες ελάτων.

Τοποθεσία: Bozdovec, Κοινότητα Drenove.

Κομμένος λίθος - Guri i Preri

Βρίσκεται κοντά στο χωριό Gurrazez στην Κορυτσά, το ύψος του είναι 16μ και είναι περίπου στα 1.300μ πάνω από το επίπεδο της θάλασσας. Έχει κυκλικό σχήμα, λευκό και γκρι χρώμα και περιβάλλεται από εντυπωσιακό τοπίο. Σχηματίστηκε από διάβρωση.

Είναι επισκέψιμο μέσω της διαδρομής Çorovodë-Gjerber-Zhepe-Gurrazez.

Οι Πυραμίδες Zhombri - Piramidat e Tokës së Zhombrit

Αυτό το μνημείο βρίσκεται κοντά στο χωριό της κοιλάδας του ρέματος Zhaborit, 600μ πάνω από το επίπεδο της θάλασσας. Έχει ύψος 2-3μέτρα και πλάτος 1,5-2μ και πρόκειται για απομεινάρια διάβρωσης με σχήμα πυραμιδοειδές.

Τοποθεσία: Δρόμος προς Lavdar, Κοινότητα Voskopoje

Maligrad - Η μικρή πόλη

Maligrad-Η μικρή πόλη (Qyteti i Vogël) είναι ένα μικρό νησί που βρίσκεται βαθιά στο Αλβανικό τμήμα της λίμνης Πρέσπας και εκτείνεται σε μια περιοχή μόλις 5 εκταρίων. Στο νησί υπάρχει το αξιοθέατο ενός ερειπωμένου μοναστηριού του 14ου αφιερωμένο στον Άγιο Πέτρο. Οι γεωλογικοί σχηματισμοί του –σπήλαια και ένας κυκλικός βράχος- φιλοξενούν πλούσια άγρια ζωή. Έχει το χαρακτηριστικό σχήμα γυρίνου και χαρακτηρίζεται κυρίως από δέντρα και από μία αμμώδη περιοχή. Το μοναστήρι είναι γνωστό επίσης ως το ασκηταριό της Παναγίας/ Γέννησης της Θεοτίκου και χτισμένο σε μία σπηλιά από τον Qesar Novaku, ένα τοπικό ευγενή, το 1369.

Δάσος του Maliq - Pylli I përzjerë

Περιοχή Διαχείρισης της Φύσης, επίσης το Krastafillak (ή Δάσος Φασιανών) βρίσκεται κοντά στο χωριό Drithas της κοινότητας Libonik και κοντά στο Maliq. Βρίσκεται 813,5μ πάνω από το επίπεδο της θάλασσας. Πρόκειται για μία έκταση 45 εκταρίων ενός μεικτού ημιφυσικού δάσους. Το ψηλότερο δέντρο είναι 22,7μ και η μέγιστη διάμετρος δέντρου είναι 80 εκ. Υπάρχουν 8 είδη δέντρων συμπεριλαμβανομένων της λεύκας, ιτιάς, φλαμουριάς, ελάτου και πεύκου.

Τοποθεσία: Δήμος Maliq

Διαδρομή: Δρόμος από Libonik σε Drithas και κατόπιν στο Δάσος Μaliq.

Κοιλότητα Zaver στην Πρέσπα - Zgavra e Zaverit (Prespë)

Στη δυτική πλευρά της Μεγάλης Πρέσπας, κοντά στο χωριό Gorica e Vogel βρίσκεται μια καρστική κοιλότητα, που σηματοδοτεί την έναρξη ενός από τα κανάλια επικοινωνίας της Μεγάλης Πρέσπας και της λίμνης Οχρίδας. Σχηματίζεται στο σημείο συναντήσεως δύο τεκτονικών ορίων. Αξιοσημείωτο είναι ότι παραμένει ανεξερεύνητη. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες καρστικές κοιλότητες της περιοχής.

Προσβάσιμη μέσω του δρόμου Κορυτσάς-Goricë.          

Το Προϊστορικό Σπήλαιο Tren στο Devoll

Το Σπήλαιο Tren διακρίνεται για τον σπάνιο συνδυασμό φυσικών και πνευματικών αξιών. Βρίσκεται στο άκρο της λίμνης, κάτω από ένα μικρό λόφο κοντά στο χωριό Tren. Πρόκειται για ένα καρστικό σχηματισμό από την Τριασική-Ιουρασική περίοδο. Τεκτονική δραστηριότητα θρυμμάτισε τα βράχια οδηγώντας σε καταβύθιση της Πρέσπας και τη δημιουργία της ομώνυμης λίμνης, ενώ τα νερά που διαμόρφωσαν το σπήλαιο χρησιμοποίησαν τις ίδιες τεκτονικές πλάκες.Το τοπίο είναι ορεινό γύρω από το σπήλαιο, το οποίο βρίσκεται 1.400-1.500μ πάνω από το επίπεδο της θάλασσας (η κορυφή Golina, 1.465μ), Όρος Ivan.

Το Σπήλαιο αποτελεί μέρος της αρχαιολογικής κληρονομιάς της Κορυτσάς. Προϊστορικοί οικισμοί ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά το 1952. Το σπήλαιο ανακαλύφθηκε κατά τη διάνοιξη ενός λατομείου σε άλλη κοιλότητα. Η φυσική ομορφιά του εσωτερικού του σπηλαίου με σταλακτίτες και σταλαγμίτες εξακολουθεί να διατηρείται, παρά τη χρήση εκρηκτικών.

Οι υδάτινοι πόροι, τα πυκνά δάση, η άγρια ζωή και η γονιμότητα του εδάφους ήταν οι βασικές προϋποθέσεις, που οδήγησαν στην ανάπτυξη των προϊστορικών κοινοτήτων στο σπήλαιο. Όσον αφορά στην πανίδα, φιλοξενεί ένα μεγάλο αριθμό νυχτερίδων, ειδικά το καλοκαίρι και το φθινόπωρο. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού υπάρχουν περίπου 2.000-2.500 νυχτερίδες στο εσωτερικό του. Το κυρίαρχο είδος νυχτερίδας είναι το παγκοσμίως απειλούμενο με εξαφάνιση Miniopterus schreibersi, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 90% όλου του πληθυσμού νυχτερίδων στο σπήλαιο. Ως εκ τούτου, παραμένει το μεγαλύτερο σπήλαιο στην Αλβανία γνωστό για τη «φιλοξενία» του σε αυτό το σπάνιο είδος. Άλλα είδη νυχτερίδων που μπορεί να παρατηρήσει κανείς στο σπήλαιο είναι τα: Rhinolophus ferrumequinum, R. blasii, Eptesicus serotinus, Myotis capaccinii, M. daubentoni, M. Myotis, M. blythi και Pipistrellus savii. Το σπήλαιο είναι εξίσου σημαντικό για το είδος Myotis daubentoni, που σύμφωνα επιστημονικές αναφορές το τοποθετούν μόνο στην περιοχή των Πρεσπών από όλη την Αλβανία.

Μεταξύ των σημαντικότερων Φυσικών Μνημείων της Κορυτσάς είναι:

• Το νεκροταφείο απολιθωμάτων στην κάτω όχθη του Lavdar στη Voskopoje (Varrezë fosilesh të kretës së poshtme).
• Ο ιδιόμορφος σχηματισμός της Παλιάς Polena στη Voskop (Mospërputhje këndore e Polenës së Vjetër, Polene)
• Η πηγή νερού και γεωθερμικού αερίου στα τεκτονικά όρια της Polena στη Voskop (Burim uji dhe gazi të djegshëm në thyerjen tektonike të Polenës)
• Οι βελανιδιές του Shenthanasi στην Περιφέρεια Κορυτσάς (Lisat e Shën thanasit)
• Οι θάμνοι (Άρκευθος η δυσοσμότατη) της Dishnica στo Bulgarec (Venjat e Dishnicës)
• Το πεύκο του Shendellia (Pisha e Shëndëllisë)
• Οι βελανιδιές της πόλης της Κορυτσάς (Shenmeria)
• Το δάσος βελανιδιάς στη Bofnja (Ahishtet e Bofnjës)
• Οι θάμνοι (Άρκευθος η δυσοσμότατη)) του χωριού Kallamas, στην κοινότητα Liqenas (Venjat e Kallamasit)
• Η ουγγρική βελανιδιά του χωριού Osoja στο Moglice – Bakulli (Shparthi I Osojës-Bakullit)
• Το πεύκο της Voskopoje (Pisha e Voskopojës)
• Το πεύκο της Makreza στην κοινότητα Lekas (Pisha e Makrezës)
• Το δάσος βελανιδιάς του Protopapa στο Opar, Moglice (Ahishtja e Protopapës Opar)

Η Περιφέρεια Κορυτσάς είναι πλούσια σε δάση βελανιδιάς και πεύκα. Οι επισκέπτες μπορούν να έχουν εμπειρικά βιώματα φυσικών και πολιτιστικών αξιοθέατων στη λίμνη Djellas (Μοναστήρι), όπου οι βελανιδιές βρίσκονται σε αρμονική συνύπαρξη με τη θρησκεία. Αν και απομεινάρι ενός, κάποτε πυκνού, δάσους, οι βελανιδιές εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν ένα βιολογικό μάθημα στο πως η υλοτομία και η υπερβόσκηση μπορούν να καταστρέψουν τη φυσική κληρονομιά. Η πρόσβαση στην περιοχή μπορεί να γίνει μέσω του δρόμου Κορυτσάς – Diellas.

[1] TAP (2013)